Karol Wojtyła jako filolog, filozof i teolog bardzo interesował się chrześcijańskim Wschodem. Fascynował się jego bogactwem języka, kultury, form liturgicznych i duchowości. Po wyborze na papieża stale podkreślał znaczenie wschodniej tradycji chrześcijańskiej dla rozwoju Kościoła. Miał żywe doświadczenie świata wschodniego zdobywane podczas licznych spotkań.
Wspólna deklaracja chrystologiczna, którą 25 lat temu podpisał papież Jan Paweł II i pa-triarcha Asyryjskiego Kościoła Wschodu, Mar Dinkha IV, jest kamieniem milowym po okresie wspólnej stagnacji chrystologicznej, która trwała bezowocnie przez ostatnie kil-kaset lat. Dokument zajmuje się tymi aspektami nauczania Kościoła o Chrystusie, które sprawiły, że Kościół asyryjski poszedł własną drogą po Soborze w Efezie (431). Warto zauważyć, że wiara, jaką wyznawali Asyryjczycy w odniesieniu do Wcielenia Syna Boże-go, i relacji między dwiema Jego naturami, boską i ludzką, jest taka sama, jak nauczał ją Kościół od czasów Soboru w Chalcedonie (451).
Wspólną deklarację chrystologiczną, oceniono jako pierwszy krok do interkomunii. Na razie jednak do porozumienia nie doszło – wspólne deklaracje patriarchów nestoriańskiego i chaldejskiego dopuszczają tylko, w razie konieczności, przyjęcie komunii przez asyryjczyka w kościele chaldejskim i przez chaldejczyka w kościele asyryjskim. Możliwość tę dopuściła również Stolica Apostolska w oświadczeniu Papieskiej Rady Popierania Jedności Chrześcijan z 25 października 2001.
Kontekst dokumentu oraz tło historyczno-teologiczne przybliża artykuł Mateusz Rafał Potoczny, Michał Sadowski, Dwie wspólne deklaracje komisji dialogu katolicko-asyryjskiego. Status quaestionis i perspektywy. Studia Oecumenica 18 (2018), 297–316.
List został poświęcony zagadnieniu jedności Kościoła katolickiego z Kościołami wschodnimi. List podzielony jest na dwa rozdziały poprzedzone wstępem o pragnieniu i potrzebie jedności. W pierwszym rozdziale Jan Paweł II skrótowo przedstawił duchową i teologiczną tradycję chrześcijańskiego Wschodu, m.in. szczególną celebrację liturgii, teologię przebóstwienia, otwartość na lokalną kulturę, przywiązanie do tradycji i oczekiwanie eschatologiczne, monastycyzm. W drugim rozdziale autor przedstawił zarys historii relacji między wschodnim i zachodnim chrześcijaństwem oraz postulaty działań potrzebnych do osiągnięcia jedności, przede wszystkim postulat wzajemnego poznania.
(źródło opisu: Wikipedia)
Papież pisał w 11 punkcie: Modlitwa liturgiczna na Wschodzie wykazuje wielką zdolność do ogarnięcia całej osoby ludzkiej: tajemnica jest wysławiana ze względu na wzniosłość swej treści, ale również z gorącym uczuciem, które wzbudza w sercu zbawionej ludzkości. W liturgii także ciało jest wezwane do oddawania czci, a piękno, które na Wschodzie jest jednym z najwspanialszych sposobów wyrażania Boskiej harmonii i wzorcem przemienionej ludzkości,30 ujawnia się wszędzie: w kształtach świątyni, dźwiękach, kolorach, światłach, zapachach. Przedłużona celebracja nabożeństwa, powtarzające się wezwania, to wszystko wyraża stopniowe utożsamianie się całej osoby ze sprawowanym misterium. Modlitwa Kościoła staje się już w ten sposób uczestnictwem w liturgii niebiańskiej, zadatkiem ostatecznego stanu szczęśliwości.
W punkcie 20 czytamy: Z perspektywy dnia dzisiejszego widzimy, że prawdziwe zjednoczenie jest możliwe pod warunkiem pełnego poszanowania godności drugiego oraz odrzucenia tezy, jakoby całość zwyczajów i praktyk Kościoła łacińskiego była bardziej kompletna lub lepiej ukazywała pełnię poprawnej doktryny; widzimy ponadto, że zjednoczenie to winna poprzedzać świadomość komunii, która ma przenikać cały Kościół, a nie ograniczać się tylko do porozumienia zawartego na szczycie.
Ut unum sint (łac. Aby byli jedno) – ogłoszona 25 maja 1995 roku encyklika Jana Pawła II (dwunasta z kolei). Jest kolejną encykliką w historii papiestwa, która traktuje sprawę ekumenizmu.
Papież pisał w 61 punkcie: Kościół katolicki nie pragnie niczego innego, jak tylko pełnej komunii między Wschodem i Zachodem.
Bliskie są nam słowa papieża Pawła VI z Dekretu Soboru Watykańskiego II o Kościołach Wschodnich Katolickich Orientalium Ecclesiarum, 30.
Do wszystkich chrześcijan wschodnich jak i zachodnich kieruje się usilną prośbę, żeby zanosili gorące i wytrwałe, nawet codzienne prośby do Boga, aby za wspomożeniem Najświętszej Bożej Rodzicielki wszyscy stali się jedno. Niech modlą się także, aby na tak licznych chrześcijan – do jakiegokolwiek należących Kościoła – którzy, wyznając mężnie imię Chrystusa, cierpią i doznają ucisku, zstąpiła pełnia pokrzepienia i pocieszenia od Ducha Świętego Pocieszyciela.
Wszyscy miłujmy się nawzajem miłością braterską, w okazywaniu czci jedni drugich uprzedzając (por. Rz 12, 10).
Polecamy artykuł ks. Michała Sadowskiego Trzecie płuco chrześcijaństwa? Jan Paweł II a Kościoły tradycji syryjskiej. Studia Wrocławskie 16 (2014), 245-261.